|
|
|
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 4-6 Νοεμβρίου 2003
Ο «κόσμος των εικόνων» στην 4η συμφωνία του Mahler. Σχετικά με την μουσική μεταφορολογία του Adorno
Μετάφραση: Ούρσουλα Βρυζάκη
Η σκέψη του Theodor W. Adorno περιστρέφεται γύρω από παραλληλισμούς, σχέσεις και ταυτοσημίες ανάμεσα στην μουσική και την φιλοσοφία. Τα συγγράμματά του περί μουσικής άφησαν εποχή κατά το δεύτερο ήμισυ του 20ού αιώνα σε διάφορα επίπεδα, διάφορους γλωσσικούς, πολιτισμικούς και επιστημονικούς κύκλους και, επιπλέον, σε διαφορετικές εποχές. Γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι αδιάφορο στην έρευνα της μουσικής το ποιές είναι οι μεθοδολογικές στρατηγικές που ο συγγραφέας ακολούθησε στα γραπτά του, δεδομένου ότι αυτές πράγματι διασαφηνίζουν τις διαδικασίες πρόσληψης που, πολύ πέραν του Adorno, προσεγγίζουν γενικά στρώματα των μουσικών πολιτισμών.Στην εισήγησή μου λαμβάνω ως αφετηρία ένα παράδειγμα, την 4η συμφωνία του Gustav Mahler, και θέτω ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο, τα συμφραζόμενα, την αφηγηματική διαδικασία καθώς και τις μουσικοαναλυτικές προοπτικές, μέσω των οποίων ο Adorno διαπραγματεύεται το συγκεκριμένο έργο στο βιβλίο του Mahler. Eine musikalische Physiognomik (1960). Κατά πρώτον, εξετάζω το πρόβλημα του τί είναι μια «μουσική εικόνα». Ακολούθως, στρέφομαι στην έννοια «παιδική ηλικία», την οποία εκλαμβάνω ως τον μεταφορικό χώρο της μνήμης και των αναμνήσεων. Τρίτον, με αφορμή το παράδειγμα του «κουδουνιού του τρελού» στην έναρξη της 4ης συμφωνίας, συζητώ το ζήτημα κατά πόσον η φυσιογνωμική μεταφορικότητα του Adorno βασίζεται στην μίμηση ή στον αναστοχασμό. Και τέλος, στρέφομαι προς το ερώτημα σχετικά με το ποιές γνώσεις ως προς την σχέση της μεταφορικής γλώσσας των εικόνων προς την εξειδικευμένη γλώσσα της θεωρίας της μουσικής μπορούν να αποκτηθούν από τις αναλυτικές παρατηρήσεις του Adorno για την 4η συμφωνία του Mahler.
© Περιοδικό «Μουσικολογία»