2ο Διεθνές Συνέδριο Μουσικολογίας

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 4-6 Νοεμβρίου 2003

Περιλήψεις εισηγήσεων

Μάκης Σολωμός

Ο Adorno και η μουσική ανάλυση· σημειώσεις και παρατηρήσεις

Ο Adorno πραγματοποίησε αρκετές μουσικές αναλύσεις, ορισμένες από τις οποίες είναι μάλιστα πολύ λεπτομερειακές. Τις βρίσκουμε στον 18ο τόμο των Gesammelte Schriften, στο βιβλίο του περί Berg, στο Der getreue Korrepetitor; Lehrschriften zur musikalischen Praxis και σε μερικά άλλα γραπτά του (για παράδειγμα, τα βιβλία για τον Mahler και τον Beethoven περιέχουν αναλύσεις ή ιδέες για την ανάλυση). Υπάρχει επίσης και ένα γενικό κείμενο που πρωτοδημοσιεύθηκε στα αγγλικά από τον Max Paddison, με τίτλο “On the Problem of Musical Analysis”. Είναι λοιπόν φανερό ότι η μουσική ανάλυση παίζει για τον Adorno πολύ σημαντικό ρόλο: ο ίδιος αναφέρει ότι δεν μπορούμε να δουλέψουμε πάνω στην αισθητική της μουσικής χωρίς προηγουμένως να ασχοληθούμε με την μουσική ανάλυση.

Η ανακοίνωση αυτή επιχειρεί πρώτα να εξηγήσει τον ρόλο που παίζει η μουσική ανάλυση για τον Adorno όσον αφορά στην οικοδόμηση μιας συγκεκριμένης (και όχι «εφαρμοσμένης») φιλοσοφίας. Στην συνέχεια, εξετάζει ορισμένες κριτικές που μπορούν να γίνουν όσον αφορά στις αναλύσεις του: η παραδοσιακή μεθοδολογία τους και το γεγονός ότι μερικές φορές δεν είναι ολοκληρωμένες. Στο τέλος, η ανακοίνωση αυτή διερευνά ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα των αναλύσεων του Adorno: την ενοποίηση του αναλυτικού και του αισθητικού λόγου χάρη στην χρήση ειδικής ορολογίας που μπορεί να εφαρμοσθεί και στις δύο – για παράδειγμα, η έννοια της ρωγμής (Durchbruch) αναφορικά με τον Mahler. Για να διευκρινισθεί αυτό το τελευταίο σημείο, γίνεται εδώ αναφορά σε δικές μου αναλύσεις πάνω στην μουσική του Ξενάκη, όπου χρησιμοποιώ την έννοια της «χειρονομίας».

© Περιοδικό «Μουσικολογία»