Η περίπτωση Δημήτρη Μητρόπουλου (Αθήνα 1896 – Μιλάνο 1960) κατέχει τη δική της ξεχωριστή θέση στην ιστορία της μουσικής εκτέλεσης του αιώνα μας. Προσωπικότητα με έμφυτο ταλέντο, απεριόριστο πάθος, απογυμνωτική αυστηρότητα, έζησε και δημιούργησε με απόλυτη προσήλωση σε μια ιεραποστολική αντίληψη της οικοδόμησης και της άσκησης της μουσικής ερμηνείας, έχοντας επιλέξει μια πορεία μοναστικής απομόνωσης τόσο οδυνηρής, μα άλλο τόσο αυτόβουλης για την επιτέλεση αυτού που αισθανόταν ως λόγο ύπαρξης. Η σχέση του Μητρόπουλου με τη μουσική υπήρξε ολοκληρωτική και αποκλειστική. Ήταν μια σχέση αυτοθυσίας, μέχρι τις πιο ακραίες της συνέπειες, ενός ανθρώπου που ανήγαγε την αφοσίωση στην ανάδειξη της μουσικής ουσίας σε σκοπό ζωής μα και θανάτου.Η μονογραφία του Απόστολου Κώστιου – η οποία νομίζω ότι για πρώτη φορά επιχειρεί μια μεθοδολογική προσέγγιση του έργου ενός Έλληνα μουσικού – είναι πολύ σημαντική. Ο ίδιος ο συγγραφέας εκφράζει στην εισαγωγή του τόμου τη «συναίσθηση του χρέους του να συνεισφέρει ως Έλληνας μουσικολόγος στη συγγραφή της ελληνικής μουσικής ιστορίας». Πρόκειται για ένα αίτημα που τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο επιτακτικό, όχι μόνο στο χώρο της μουσικής. Άλλες περιοχές – όπως οι εικαστικές τέχνες και η αρχιτεκτονική – αποτελούν τελευταία αντικείμενο επιστημονικών προσεγγίσεων που δεν επιδιώκουν τόσο να αναδείξουν κάποια εθνικιστική υπεροχή ή ένα περιφερειακού τύπου εκθειασμό της περίφημης «ταυτότητας», μα αποφεύγοντας τις γενικότητες και τις αυθαίρετες εικασίες, τείνουν να αποδώσουν στη νεοελληνική κουλτούρα τις πραγματικές της διαστάσεις και το βαθμό της ουσιαστικής της συμμετοχής, αλλά και των ιδιαιτεροτήτων της, στην ευρύτερη σύγχρονη κίνηση των ιδεών.
Η συμβολή του συγγραφέα εντάσσεται ακριβώς στο πλαίσιο αυτό και πρόθεσή της είναι να προσδιορίσει, με τεκμηριωμένη και διασταυρούμενη μεθοδολογία, τις συνιστώσες της δραστηριότητας και της προσφοράς του συνθέτη και διευθυντή ορχήστρας Δημήτρη Μητρόπουλου, χωρίς ωστόσο – όπως παραδέχεται και ο ίδιος – να επιδιώκει μια οριστική αποτίμηση της προσωπικότητάς του.
Το πρώτο μέρος της εργασίας έχει χαρακτήρα ιστορικό-περιγραφικό. Το δεύτερο, τρίτο και τέταρτο μέρος του βιβλίου αποτελούν θεωρητική-κριτική προσέγγιση του έργου του Έλληνα μαέστρου.
Ιδιαίτερη σημασία αποκτά στην εργασία αυτή η ανάλυση ορισμένων ειδικών θεμάτων, όπως οι μεταβολές στη διάταξη της ορχήστρας κατά τη δεκαετία του
’50, η χρήση της μπαγκέτας, η σχέση μεταξύ τεχνικής και εκφραστικών μέσων της ορχήστρας, οι απόψεις του Μητρόπουλου για το πρόβλημα της ερμηνείας, οι σχέσεις του με την ελληνική μουσική κατά τη διάρκεια της πολύχρονης απουσίας του και η παράθεση στατιστικών πινάκων με τις σχέσεις των αριθμών συνθετών – έργων – εκτελέσεων κατά τις διάφορες περιόδους.
| © Περιοδικό «Μουσικολογία» |