Περιλήψεις τεύχους 9 (1997)
Βιβλιοπαρουσίαση

Diether de la Motte
Αρμονία (Harmonielehre), Bärenreiter-Verlag, Kassel 1976.
Αντίστιξη (Kontrapunkt), Bärenreiter-Verlag, Kassel 1981.
Η Μελωδία (Melodie), Bärenreiter-Verlag, Kassel 1993.
Παρουσίαση: Μάρκος Τσέτσος
Diether de la Motte, Harmonielehre - Kontrapunkt - MelodieΚρίθηκε σκόπιμο τα τρία αυτά βιβλία να παρουσιαστούν μαζί, δεδομένου ότι αποτελούν μια εκπαιδευτική «τριλογία», όπου τα γνωστά μουσικά πεδία εξετάζονται υπό μια κοινή μεθοδολογική σκοπιά. Ο συγγραφέας, συνθέτης ο ίδιος, ξεκινά με την πεποίθηση ότι ο μέχρι τώρα τρόπος διδασκαλίας των γνωστικών αυτών αντικειμένων δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες μιας σύγχρονης, περισσότερο συγκεκριμένης και έμπρακτα ζωντανής προσέγγισης των σημαντικών αυτών παραμέτρων της μουσικής δημιουργίας.
Η διδασκαλία της αρμονίας, για παράδειγμα, σύμφωνα πάντα με τον συγγραφέα, αφηρημένη από τις συγκεκριμένες ιστορικές της αναφορές, αποκρυσταλλώθηκε με τον καιρό σε ένα σύστημα κανόνων και απαγορεύσεων, των οποίων τόσο η καταγωγή – που θα τους επαλήθευε μέσα από και στη μουσική πραγματικότητα – όσο και η καλλιτεχνική σκοπιμότητα και λειτουργία αποσιωπούνται, με αποτέλεσμα ο σπουδαστής να εξοικειώνεται με μια «αρμονία εν γένει», που αδυνατεί να του προσφέρει τη σωστή κατανόηση της αναγκαιότητας αυτών των ίδιων των κανόνων και απαγορεύσεων, αναγκαιότητα πάντοτε ιστορικά καθορισμένη.
Με την προϋπόθεση λοιπόν της αποφυγής ενός περιορισμένου και άκαμπτου μεθοδολογικού «δογματισμού» και με το συμφέρον μιας εύπλαστης ιστορικής και αναλυτικής προσέγγισης των βασικών παραμέτρων του μουσικού φαινομένου, ο de la Motte προσφέρει ένα πανόραμα της ιστορικής τους διαμόρφωσης, που συγκεκριμενοποιεί τα περιεχόμενα διαφορετικά αφηρημένων εννοιών, όπως Αρμονία, Αντίστιξη και Μελωδία.
Η βιβλιοπαρουσίαση εκθέτει το περιεχόμενο των τριών τόμων και στέκεται ιδιαίτερα στις αναλυτικές μεθόδους του de la Motte, αποσαφηνίζοντας τη συμβολή του σε αυτά τα μουσικοθεωρητικά πεδία. Όπως επισημαίνεται, η ευρύτητα στη σκέψη και η απλότητα στη σύλληψη που συνοδεύονται από μια σπάνια εκφραστική σαφήνεια παρέχουν μια ποικιλία αναλυτικών δυνατοτήτων, που δείχνουν να ξεκινούν και να καθορίζονται περισσότερο από «το ίδιο το πράγμα» (έργο), παρά από κάποια συγκεκριμένη και παντού εφαρμόσιμη αναλυτική αρχή. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο de la Motte απορρίπτει εκ των προτέρων τις γνωστές αναλυτικές μεθόδους, κρατώντας μια ανορθόδοξη αρνητική στάση απέναντί τους, αλλά επιλέγει εκείνη που του φαίνεται ότι ανταποκρίνεται καλύτερα στις αισθητικές και δομικές προϋποθέσεις του εκάστοτε μουσικού υλικού, χωρίς από την άλλη να περιορίζεται σε έναν ιστορικιστικό σχετικισμό. Η ανάλυση, όπως δείχνει η στάση του de la Motte, πρέπει σαφώς να βασίζεται στη σύγχρονη μουσική εμπειρία και πρόσληψη, χωρίς όμως να υποκύπτει στις ακρότητες ενός μοντέρνου μεθοδολογικού σχετικισμού ή δογματισμού.

© Περιοδικό «Μουσικολογία»