Ο Brahms κράτησε τα πιο ώριμα κομμάτια του για πιάνο για τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Σε όλη του τη ζωή αντιστάθηκε στην προγραμματική τάση άλλων συνθετών της εποχής του και πάντοτε προσπαθούσε να παραμείνει πιστός στην ιδέα για την ανεξαρτησία της
μουσικής. Τα κομμάτια αυτά αποκαλύπτουν ένα υψηλότατο επίπεδο συνθετικής τεχνικής, με την οποία ο Brahms μπορούσε να δημιουργεί μια πολύ ιδιαίτερη ατμόσφαιρα και να προκαλεί πολύ έντονα συναισθήματα με καθαρά μουσικά μέσα. Ο συγγραφέας προσπαθεί να αναλύσει τα τρία σύντομα έργα και αποκαλύπτει
ορισμένα από τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν στην κατεύθυνση αυτή, όπως για παράδειγμα:
- Οι «προστατευτικές» οκτάβες που «αγκαλιάζουν» το θέμα του πρώτου
intermezzo δίνουν τη θέση τους σε μια μετρική διαφοροποίηση, η οποία προκαλεί μια αίσθηση ανησυχίας.
- Η ομοιότητα μελωδικού προτύπου και τονικότητας ανάμεσα στα δύο θέματα του δεύτερου intermezzo δεν μπορεί να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ασφάλειας και σιγουριάς, λόγω της ασταθούς αρμονίας, της εξασθένισης της μετρικής δομής και της αποσύνθεσης όλου του θεματικού υλικού στο τέλος.
- Το τρίτο intermezzo προκαλεί ένα αίσθημα απογοήτευσης και παραίτησης με τη βοήθεια των ασύμμετρων πεντάμετρων φράσεων και τη μοιραία ισχύ της δεσπόζουσας συγχορδίας η οποία λειτουργεί ως αδιέξοδο για κάθε νέα μελωδική και αρμονική προσπάθεια.
Οι χαμηλοί τόνοι, η μέτρια δυναμική και η εσωστρέφεια των συναισθημάτων και στα τρία κομμάτια, μπορεί να εξηγούν γιατί ο Brahms έδωσε τον τίτλο
Intermezzi. Ως τελική πρόταση, σε αυτά τα τρία κομμάτια μπορεί κανείς να παρατηρήσει την άποψη του Brahms για την εξασθένιση του ρόλου ορισμένων βασικών μουσικών ιδεών – όπως είναι το μέτρο και η τονικότητα – οι οποίες επρόκειτο να αποβληθούν πλήρως από το μουσικό μοντερνισμό σε λιγότερο από μια δεκαετία μετά το θάνατο του συνθέτη.
Το άρθρο συμπληρώνεται και από τη σπουδαιότερη βασική βιβλιογραφία για τον Brahms, ενώ σχολιάζονται επίσης οι σχέσεις τεχνικής, έκφρασης, ύφους και είδους από εποχική και προσωπική άποψη.
| © Περιοδικό «Μουσικολογία» |