Οι συχνές αναφορές του Webern στις απόψεις του Goethe που εκφράζονται στη Μεταμόρφωση του Φυτού (Metamorphose der Pflanze) μπορούν να κατανοηθούν σε σύνδεση με την αντίληψη του συνθέτη για τη σειρά και το θέμα: μια σειρά δεν είναι πλέον θέμα με την έννοια της μελωδικής και ρυθμικής μονάδας, αλλά μια μήτρα θεματικών μονάδων. Στα έργα του Webern το αρχικό θέμα βρίσκεται πέρα από το πραγματικό έργο και εκφράζεται με τη σειρά – συχνά μάλιστα και μόνο με ένα μέρος της – οι συνεχείς μεταμορφώσεις της οποίας παράγουν το όλο έργο. Αυτό σημαίνει πως ό,τι παρουσιάζεται αρχικά ως θέμα αντιπροσωπεύει ήδη τη μεταμόρφωση μιας άλλης οντότητας που βρίσκεται πέρα από το πραγματικό έργο: πρόκειται για μια καθαυτό μεταμόρφωση και γι’ αυτό δεν επανέρχεται ποτέ στην αρχική κατάσταση. Έτσι, οι ποικίλες μονάδες ενός έργου αντιπροσωπεύουν διαφορετικές μεταμορφώσεις της αρχικής σειράς, ακριβώς όπως τα διάφορα μέρη ενός φυτού αντιπροσωπεύουν – σύμφωνα με τον Goethe – τις ποικίλες μεταμορφώσεις του αρχικού φυτού.Η αναγωγή όλων των μονάδων σε ένα βασικό σχήμα (Grundgestalt), που αντιπροσωπεύεται μόνο από ένα μέρος της βασικής σειράς (της Grundreihe), είναι ο κανόνας που δεν ισχύει μόνο στα τελευταία έργα του Webern. Επί πλέον, η ίδια η αρχική σειρά ανάγεται σε ένα ελάχιστο πλήθος διαστημάτων που αντιπροσωπεύουν το βασικό σχήμα (Grundgestalt). Πάντως, η αναγωγή της αρχικής σειράς σε ένα ελάχιστο πλήθος διαστημάτων έχει σημαντικές συνέπειες για όλα τα δομικά στοιχεία στο έργο του Webern, όπως για παράδειγμα η οργάνωση των ρυθμικών αξιών και ο τρόπος με τον οποίο η μελωδία κατανέμεται στα διάφορα όργανα. Έτσι, η γενική οργάνωση όλων των μονάδων σε τελική ανάλυση εξαρτάται από τη δομή της αρχικής σειράς.
© Περιοδικό «Μουσικολογία»