Ανθρώπινη ή ηλεκτρονική μουσική μορφή; Μερικές σκέψεις με αναφορά στους Φράνκο Εβανγκελίστι, Τέοντορ Αντόρνο, Λουίτζι Νόνο, Τζων Κέητζ, Ερλ Μπράουν και Γκυόργκυ Λίγκετι
Το παρόν άρθρο επικεντρώνεται στην εξέταση της προβληματικής που έχει τεθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 αναφορικά με τις σχέσεις του μουσικού έργου, της ανθρώπινης ελευθερίας και της ποιητικής, όπως την είχαν επισημάνει σημαντικοί συνθέτες της Αβανγκάρντ, επανεξετάζοντας την κρίση της δημιουργίας νέων μουσικών μορφών και την ολοένα αυξανόμενη αδράνεια και νωθρότητα των φίλων της ανθρώπινης μουσικής μπροστά στην αυτοκινούμενη, πλέον, μουσική τεχνολογία. Πολλά σημεία αυτού του ανεξέλεγκτου τοπίου τα είχε επισημάνει ο Αντόρνο από την εποχή των συναντήσεων του Ντάρμστατ. Η ανθρώπινη αναστοχαστική αυθεντικότητα στην μουσική μορφή απειλείται εδώ και δεκαετίες από μια ολοκληρωτική και ραγδαία μουσικοτεχνολογική προγραμματική προπαρασκευασμάτων, η οποία με μια βίαιη αντικειμενικότητα προσπαθεί να αντικαταστήσει κάθε τι καθαρά ανθρώπινο προς μια άνιση υπερτεχνολογική μεταμόρφωση. Καθώς αυτή προσφέρει μια ψευδαίσθηση ελευθερίας, τείνει με παράδοξο τρόπο να αντικαταστήσει την υψηλή ανθρώπινη τέχνη με διασκεδαστικές μηχανές που παίζουν με το παρελθόν. Ενώ στις μέρες μας αυτή η τάση υπεισέρχεται με μια απροετοίμαστη στο βάθος της είσοδο των υπολογιστών και στην μουσική εκπαίδευση, δημιουργείται ένας νέος μεταβατικός κίνδυνος: ο άνθρωπος να χάσει κάθε αναδημιουργική δυνατότητα γεφύρωσης με τα νοήματα των μουσικών παραδόσεων. Από την άλλη μεριά, όμως, αυτή η νέα κατάσταση μας καλεί να επανεξετάσουμε και να ανακαλύψουμε ξανά ξεχασμένες δυνάμεις του ανθρώπου και κυρίως τις λεπτές σχέσεις διασύνδεσης της μουσικής έκφρασης με την εγκυκλοπαιδική παράδοση και επιστήμη των Ελλήνων.
© Περιοδικό «Μουσικολογία»