Αφορισμοί στη μουσικολογία: Σκέψεις περί ιστορικο-πολιτισμικής πλαισίωσης με αφορμή τον Ίγκορ Στραβίνσκυ
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν σημειωθεί ραγδαίες εξελίξεις στη μουσικολογική μεθοδολογία, σε βαθμό, μάλιστα, που έγινε λόγος για μια «Νέα Μουσικολογία». Σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση διαδραμάτισε η ανάδειξη του ρόλου των ιστορικών και πολιτισμικών συμφραζομένων στη μελέτη της μουσικής (historico-cultural contextualisation), η μετατόπιση του ενδιαφέροντος από το απομονωμένο μουσικό έργο στις ιστορικές και πολιτισμικές συνθήκες που καθόρισαν τη μουσική ζωή. Στο παρόν άρθρο εκτίθενται κάποιοι προβληματισμοί για ορισμένες πρακτικές ιστορικο-πολιτισμικής πλαισίωσης της μουσικής. Σημείο αφετηρίας των προβληματισμών αυτών αποτελεί ένας από τους γνωστότερους αφορισμούς στην ιστορία της μουσικής: η περιβόητη δήλωση του Ίγκορ Στραβίνσκυ, ότι η μουσική είναι ανίκανη να εκφράσει οτιδήποτε. Εν συνεχεία, αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο η συγκεκριμένη φράση συνδέθηκε – για να μην πούμε ταυτίστηκε – με το μουσικό και το μουσικολογικό μοντερνισμό από τον Richard Taruskin, σε μια προσπάθεια γενικότερης ιστοριογραφικής πλαισίωσης της μουσικής αλλά και της μουσικολογίας του εικοστού αιώνα, έχοντας ως συνεπακόλουθο την ενοχοποίηση του ίδιου του Στραβίνσκυ για μοντερνιστικές πρακτικές κατακριτέες από τη «Νέα Μουσικολογία». Καταλήγοντας, η συσχέτιση αυτή αμφισβητείται, ως παραπλανητική, και τονίζεται η ανάγκη επανεξέτασης του νοήματος της επίμαχης δήλωσης του Στραβίνσκυ, αλλά και της ουσιαστικής υιοθέτησης της άποψης αυτής από τον ίδιο το συνθέτη.
© Περιοδικό «Μουσικολογία»