Σπύρος Σαμάρας, Μανώλης Καλομοίρης και Νίκος Σκαλκώτας. Μια επανεξέταση των σχέσεών τους υπό το πρίσμα των πηγών
Η εισήγηση αυτή πραγματεύεται τις σχέσεις μεταξύ τριών σπουδαίων προσωπικοτήτων της ελληνικής μουσικής ζωής στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Ο καθένας από τους τρεις αυτούς συνθέτες ανήκει σε διαφορετική γενιά, προσκομίζει διαφορετικές καταβολές και προσλαμβάνουσες παραστάσεις και μεταφέρει τις δικές του αποσκευές σε θέματα σπουδών, προθέσεων, σταδιοδρομίας, αισθητικών αντιλήψεων. Ο συνδετικός κρίκος μεταξύ τους υπήρξε ο Μανώλης Καλομοίρης, που συνυπήρξε με τον καθέναν από τους άλλους δύο σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Η δραστηριότητα του Σαμάρα και του Σκαλκώτα στην Ελλάδα παρουσιάστηκε από την ελληνική μουσική ιστοριογραφία όχι μόνο ανεξάρτητα, αλλά και σε σχέση με τον Καλομοίρη, πράγμα που επηρέασε και την αποτίμηση του ίδιου του συνθετικού τους έργου. Με βάση αμφισβητούμενα ή ανύπαρκτα τεκμήρια, εδραιώθηκε η άποψη ότι η μικρή απήχηση που είχε το έργο του Σκαλκώτα κατά τη διάρκεια της ζωής τoυ στην Ελλάδα, αλλά και η απόφαση του Σαμάρα να στραφεί προς το “εμπορικό” μουσικό θέατρο συνθέτοντας οπερέτες οφείλονται στα εμπόδια που τους προέβαλε ο Καλομοίρης για να εξασφαλίσει τη δική του ηγεμονία στο ελληνικό μουσικό γίγνεσθαι. Η εισήγηση αυτή επιχειρεί να τοποθετήσει το ζήτημα των σχέσεων μεταξύ των τριών συνθετών σωστά μέσα στη μουσική ζωή, αλλά εν μέρει και στις πολιτικές εξελίξεις της περιόδου, και να προσδιορίσει τον πραγματικό βαθμό που αυτές επηρέασαν την εξέλιξη των μουσικών πραγμάτων. Και, εν τέλει, να υποδείξει κάποιες σοβαρές αστοχίες της ιστοριογραφίας που έχει να κάνει με τις τρεις αυτές κεντρικές προσωπικότητες.
© Περιοδικό «Μουσικολογία»