Παρά το γεγονός ότι τα αρχαία ελληνικά και ρωμαϊκά πρότυπα χρησιμοποιήθηκαν ως μοντέλα προς μίμηση για τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες της αναγέννησης και του μπαρόκ και αποτέλεσαν τη βάση του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού, η χρήση της ελληνικής γλώσσας στην έντεχνη μουσική δημιουργία της Δύσης κατά τις περιόδους αυτές αποτελεί – για ευνόητους λόγους – εξαιρετικά σπάνια περίπτωση.
Με εξαίρεση την περίπτωση του Ιερώνυμου του Τραγωδιστή, του οποίου μας παραδίδεται ένα τετράφωνο μοτέτο με βάση το τροπάριο «Ω Πάσχα το μέγα» (μέσα 16ου αιώνα), όλα τα υπόλοιπα σωζόμενα έργα προέρχονται από συνθέτες οι οποίοι δεν είχαν ως μητρική τους γλώσσα την ελληνική και παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς δημιουργήθηκαν κάτω από διαφορετικές κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες: πρόκειται για ένα τετράφωνο μαδριγάλι με τίτλο «O pothos is dio chijli curellana» (1554) του Giandominico Martoretta, μια πολυφωνική σύνθεση σε δυο μέρη του Charles des Courbes (1622) που φέρει τους τίτλους «Ευλογία τραπέζης» και «Ευχαριστία», καθώς και δύο τραγούδια του Henry Lawes για σόλο φωνή και μπάσσο κοντίνουο, τα «Θέλω λέγειν Ατρείδας» (1653) και «Λέγουσιν αι γυναίκες» (1655).
Ειδικά για τα τελευταία (με τις όποιες αναφορές σε αυτά να είναι σποραδικές) επιχειρείται μια πρώτη διερεύνηση, καθώς είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της δυτικής μουσικής που: α) εμφανίζεται μελοποιημένο αρχαίο ελληνικό κείμενο, β) εμφανίζεται ελληνικό κείμενο σε μια σύνθεση η οποία συμβαδίζει με την ουμανιστική επιταγή μιας επιστροφής στην απλότητα της αρχαίας ελληνικής μουσικής, με τη χρήση μίας σόλο φωνής, φορέα της έννοιας των λέξεων και των παθών που βρίσκονται πίσω από αυτές, και γ) χρησιμοποιούνται ελληνικοί χαρακτήρες για την εκτύπωση κειμένου κοσμικού περιεχομένου.
© Περιοδικό «Μουσικολογία»