Περιλήψεις τεύχους 22 (2015)

Στυλιανός Τσακαλίδης

Νοητική ηχητική εικόνα και μουσική, σκέψη και λόγος, συμπληρωματικές νοητικές διεργασίες στην υπηρεσία της μουσικής εκτέλεσης

Η αναλογία νοητικής ηχητικής εικόνας – μουσικής και σκέψης – γλώσσας για πολλά χρόνια αποτελούσε κοινό τόπο ανάμεσα στους μελετητές και τους εκτελεστές. Πλέον, όμως, η παρατήρηση και η έρευνα στο εργαστήριο σε μελέτες λειτουργίας του εγκεφάλου με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών έδειξαν ότι ισχύουν παρόμοιοι μηχανισμοί σχηματισμού της σκέψης και της ηχητικής εικόνας. Η πρακτική συνέπεια από την παρατήρηση αυτή είναι ότι μπορούμε να βοηθηθούμε στην πρακτική της εκτέλεσης της μουσικής από τη σχέση σκέψης και λόγου-ομιλίας. Όταν κατανοούμε μια γλώσσα, μπορούμε να διαβάσουμε ένα κείμενο βουβά, από μέσα μας, χωρίς να συμμετέχουν τα εξωτερικά όργανα ομιλίας. Όταν το καταλάβουμε, μπορούμε να αναφερθούμε στο περιεχόμενό του, χωρίς να το έχουμε διαβάσει φωναχτά ή να το έχουμε ακούσει. Η εισήγησή μας αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο κάθε μουσικός θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει το βασικό αυτό γλωσσικό μηχανισμό στη μορφή που σχετίζεται με τη μουσική εκτέλεση, τη νοητική ηχητική εικόνα. Ο τρόπος χρήσης της ηχητικής εικόνας βασίζεται στην οριοθέτησή της ως βασικού καθοδηγητή στη διαδικασία της πρακτικής της εκτέλεσης. Με ανάλογο τρόπο προς την καθοδήγηση που ασκεί η σκέψη στην ομιλία, η νοητική ηχητική εικόνα αποτελεί πρότυπο και ηχητικό στόχο κατά την πραγματική ήχηση, υποδεικνύει στο σώμα τι πρέπει να εκτελέσει και είναι κάθε στιγμή της εκτέλεσης υπεύθυνη για τον έλεγχο της ακρίβειας της εκτέλεσης. Όπως, δηλαδή, για να γράψουμε ή να μιλήσουμε πρέπει να έχουμε μια ολοκληρωμένη σκέψη σε νοηματικό, αλλά και σε συντακτικό-γραμματικό επίπεδο, προκειμένου να γίνουμε κατανοητοί στους ακροατές μας, έτσι και στη μουσική εκτέλεση, πρέπει να αποκτήσουμε μια ολοκληρωμένη νοητική άποψη-εικόνα του προς εκτέλεση έργου, για να είμαστε σε θέση να μεταφέρουμε στους ακροατές το μουσικό κείμενο με πληρότητα.

© Περιοδικό «Μουσικολογία»