2ο Διεθνές Συνέδριο Μουσικολογίας

Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 4-6 Νοεμβρίου 2003

Περιλήψεις εισηγήσεων

Γιώργος Ζερβός

Τύποι θεματικών υποστάσεων (εκθέσεων) και «επανεκθέσεων» στις δίφωνες Inventiones του J. S. Bach

Όπως είναι γνωστό, τα κομμάτια αυτά ο Bach τα συνέθεσε μεταξύ των άλλων και για τη μελέτη της σύνθεσης, γεγονός που αποδεικνύεται από τη φράση του ιδίου στον πρόλογο της έκδοσης: «… όχι μόνο [οι μαθητές] να αποκτήσουν καλές εμπνεύσεις, αλλά να τις επεξεργαστούν και σωστά…». Δεν είναι τυχαίο ότι ο μεγάλος κάντορας προσπάθησε να διδάξει σύνθεση μέσω της ελεύθερης μορφής των Inventiones και όχι δια μέσου άλλου είδους μορφών, περισσότερο «περιοριστικών», όπως είναι, για παράδειγμα, η μορφή της φούγκας ή της σονάτας. Το είδος αυτό τού επέτρεψε τη δημιουργία ενός ευρέως φάσματος μορφών δια μέσου ενός εξίσου ευρέως φάσματος αρχικών μουσικών ιδεών.
Στην παρούσα ομιλία επιχειρείται να δειχθεί ότι ο Bach στο έργο αυτό μεγιστοποιεί πράγματι τις δυνατότητες των διαδικασιών σύνθεσης, χρησιμοποιώντας αφενός δεκαπέντε διαφορετικούς τύπους αρχικών θεματικών ιδεών, αφετέρου δεκαπέντε διαφορετικούς τύπους «επανεκθέσεων» των ιδεών αυτών. Κάθε μία αρχική ιδέα (inventio), όντας διαφορετικά δομημένη από όλες τις άλλες, παρέχει τις δυνατότητες χρήσης διαφορετικών κάθε φορά επεξεργασιών, επαναφορών και «επανεκθέσεων», αποδεικνύοντας σε κάθε περίπτωση τι σημαίνει για τον Bach σωστή επεξεργασία.

© Περιοδικό «Μουσικολογία»