Περιλήψεις τεύχους 15 (2002)

Ο ύμνος «Επί σοι χαίρει Κεχαριτωμένη» στη βυζαντινή μουσική παράδοση

Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να παρουσιαστεί η διαχρονική μουσική παράδοση του ύμνου Επί σοι χαίρει Κεχαριτωμένη κατά τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων και να αναδειχθούν ορισμένα προβλήματα που προκύπτουν από τη μελέτη των χειρόγραφων μουσικών πηγών. Είναι γεγονός πως η σύγχρονη μουσικολογική αλλά και υμνολογική έρευνα δεν έχει ασχοληθεί κατά τρόπο συστηματικό με αυτόν τον ύμνο. Η πατρότητα του ύμνου δεν μας είναι γνωστή.

Η μελέτη του χειρόγραφου υλικού που χρησιμοποιήσαμε μας οδήγησε στα ακόλουθα συμπεράσματα: Αρχικά, εντοπίστηκε η αρχαιότερη χειρόγραφη πηγή στην οποία περιέχεται το ποιητικό και μελωδικό κείμενο του ύμνου Επί σοι χαίρει Κεχαριτωμένη (χφ. PRyland 25, τέλος 7^ου - αρχές 9^ου αι.). Οι μεταγενέστερες πηγές διασώζουν μια παράδοση διαφοροποιημένη από την προηγούμενη. Διαπιστώθηκε ταύτιση των μελωδικών γραμμών στα αγιορείτικα χειρόγραφα (Άθως Βατοπεδίου 1493, 14^ος-15^ος αι., Άθως Διονυσίου 570, 15^ου αι.). Αντίθετα, εκείνες των περιφερειακών χειρόγραφων πηγών (St. Petersburg 674, 13^ος αι., Sin. gr. 1250, 15^ος αι.), παρουσιάζουν μια διαφοροποίηση που εκδηλώνεται εντονότερα στο Sin. gr. 1250. Η ιδιάζουσα μελωδική γραμμή του μέλους που παραδίδεται από το τελευταίο χειρόγραφο οφείλεται στη μεταβολή κατ’ ήχον και γένος, πράγμα που έρχεται σε αντίθεση με την προηγούμενη αλλά και με τη μεταγενέστερη μελωδική παράδοσή του.

© Περιοδικό «Μουσικολογία»