Προσεγγίζοντας παλαιά κείμενα
Το πρόβλημα της προσέγγισης και κατανόησης παλαιών κειμένων έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα πολύπλοκο και, συνεπώς, έχει προκαλέσει ατέρμονες συζητήσεις και διαφωνίες, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες. Δύο μεγάλα στρατόπεδα, δύο αντιτιθέμενες σχολές σκέψης, οι λεγόμενοι “ιστοριστές” και “παροντιστές”, έχουν καταθέσει και υποστηρίξει αντιθετικές απόψεις: οι δεύτεροι τείνουν να προσεγγίζουν τα παλαιά κείμενα μέσα από ένα “σύγχρονο βλέμμα” αποκλειστικά, οι πρώτοι επιδεικνύοντας “ιστορική ευαισθησία”.
Χρησιμοποιώντας τον όρο «παλαιά κείμενα», το παρόν άρθρο αναφέρεται τόσο σε αυτά καθ’ αυτά τα έργα παλαιάς μουσικής όσο και σε, σύγχρονες με αυτά, θεωρητικές μελέτες ή διδακτικά εγχειρίδια εφαρμοσμένης γνώσης, που ως στόχο τους είχαν αφ’ ενός μεν να καταγράψουν, να ερμηνεύσουν και να κωδικοποιήσουν, αφ’ ετέρου δε, υπό μία έννοια, να καθορίσουν και να διαμορφώσουν τους κώδικες, τις συμβάσεις και τις μορφοποιητικές αρχές που διέπουν τη μουσική πρακτική του όψιμου μεσαίωνα και της αναγέννησης. Το άρθρο θα επιχειρήσει κατ’ αρχάς μία κριτική παρουσίαση των δύο υφισταμένων σχολών προσέγγισης των παλαιών κειμένων και, στη συνέχεια, θα καταδείξει τα προβλήματα, τις διαστρεβλώσεις και τις παρερμηνείες που προκύπτουν, όταν σημερινοί μελετητές προσεγγίζουν παλαιά κείμενα επιδιώκοντας κυρίως να επιβεβαιώσουν και να ενισχύσουν τις δικές τους απόψεις, θεωρίες και προκαταλήψεις.
© Περιοδικό «Μουσικολογία»