Προλογικό σημείωμα

Το τεύχος περιέχει ένα μεγαλύτερο αφιέρωμα σε έναν από τους σημαντικότερους συνθέτες της Εθνικής Μουσικής μας Σχολής, τον Μάριο Βάρβογλη, για την επέτειο των 100 χρόνων από την γέννησή του. Το βιογραφικό σχεδίασμα και τα ντοκουμέντα που δημοσιεύονται εδώ δείχνουν την άμεση σχέση της μελέτης της «βιογραφίας» των δημιουργών της έντεχνης μουσικής μας, όχι μόνο προς τον σύγχρονό τους ελληνικό χώρο, αλλά και προς την ελληνική ιστορία. Φανερώνεται έτσι η σημασία τέτοιων εργασιών και για την μελέτη της εξέλιξης της ιδεολογίας και της πολιτικής στον τόπο μας. Η αναφορά στο έργο του Βάρβογλη επισημαίνει την δυνατότητα της μουσικολογικής έρευνας να προσπελάσει έναν κόσμο ελληνικών αισθητικών ιδεών, όπου η ποιοτικά υψηλή καλλιτεχνική δημιουργία είναι συνυφασμένη με την ηθική στάση ζωής.

Το δεύτερο άρθρο-αφιέρωμα είναι για τον συνθέτη Wallingford Riegger, έναν λιγότερο γνωστό αμερικανό, οπαδό του Schoenberg, της γενιάς των Copland, Harris και Barber.

Το τρίτο αφιέρωμα στον συνθέτη και μουσικολόγο Egon Wellesz σχετίζεται με τον προβληματισμό γύρω από τον χαρακτήρα της μουσικής του ελληνικού χώρου. Η στάση πλουραλιστικής εκπροσώπησης προσώπων και θεωρητικών τάσεων που επέλεξε το περιοδικό μας επιβάλλει την παρουσίαση των αξιολογότερων θεωριών, χωρίς αυτό να σημαίνει την ταύτιση της σύνταξης με αυτές, αλλά την επιδίωξη μιας εποικοδομητικής συζήτησης που προωθεί την προβληματική για την «πολιτισμική μας ταυτότητα». Την προβληματική αυτή αγκαλιάζει ο κύκλος των άρθρων: Μερικές παρατηρήσεις πάνω στα βασικά διαστήματα της ελληνικής και ανατολικής μουσικής (προσπάθεια κριτικής τοποθέτησης της συστηματικής θεωρίας των κλιμάκων και διαστημάτων του ελληνικού και του γειτονικού ανατολικού χώρου), Για τη μουσικότητα της νέας ελληνικής γλώσσας, Πληροφορίες για την ελληνική μουσική, καθώς και το άρθρο συγκριτικής μουσικολογίας Ο αρχαιοελληνικός μουσικός νόμος, ο βυζαντινός ήχος και η ινδική ράγκα, που αναφέρεται στο κοινό χαρακτηριστικό ενός «ιδεατού μελωδικού προτύπου» στην αρχαία ελληνική μουσική, στους βυζαντινούς ύμνους, στο δημοτικό τραγούδι και στην κλασσική ινδική μουσική.

Από την πλευρά των ομοιοτήτων του νεοελληνικού λαϊκού πολιτισμού προς έναν άλλο γειτονικό πολιτισμικό κύκλο, μας προβληματίζει το άρθρο του Béla Bartók του 1937 Η έρευνα της δημοτικής μουσικής και ο εθνικισμός που, έχοντας το αίτημα μιας «αντικειμενικότητας της έρευνας», μας προβληματίζει και ως προς την σημασία της επίδρασης των εθνικών ιδεολογιών στην πρόοδο της έρευνας του πολιτισμού.

Τέλος, δύο άρθρα καλύπτουν εδώ το ενδιαφέρον για την ξένη έντεχνη μουσική. Το ένα αναφέρεται στον «Albert Herring» του Benjamin Britten, έργο που πρωτοπαίχθηκε φέτος τον χειμώνα από την Λυρική μας Σκηνή. Το δεύτερο είναι το δοκίμιο του Theodor Wiesengrund Adorno για την Missa Solemnis του Beethoven, που αποτελεί μια σπάνια ανάλυση στην ιστορία της μουσικής φιλολογίας και της αισθητικής παραγωγής.